Maltańczyk w mrokach dziejów…

Maltańczyki są najprawdopodobniej dalekimi potomkami psów udomowionych w Azji Mniejszej. Ale skąd wzięły się one w Grecji i – szerzej rzecz ujmując – w basenie Morza Śródziemnego? Mogło to nastąpić, i prawdopodobnie nastąpiło, w tak zwanych wiekach ciemnych – od upadku kultury mykeńskiej w XII w. p.n.e. do powstania kultury archaicznej (VIII w. p.n.e.) – o których wiemy bardzo niewiele. Wiadomo jednak, że w tych czasach Morze Śródziemne było opanowane przez Fenicjan, którzy na terenach nad nim leżących prowadzili ożywioną działalność handlową. Oni to właśnie mogli zawieźć przodków maltańczyka do Grecji, Egiptu (?) i na Maltę, która stanowiła ich główną bazę handlową. W Grecji wizerunki piesków, które mogą być przodkami maltańczyka, pojawiają się często na ceramice, począwszy od VI w. p.n.e., i to właśnie arystokratkom z tego kraju zawdzięczają one swoją popularność w świecie antycznym, a zwłaszcza w zafascynowanym Grecją Rzymie. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego (476 r. n.e.) maltańczyki przetrwały na zajmowanych przez nie terenach, ale ponownie spotykamy je dopiero w okresie renesansu – zarówno w opisach, jak i na obrazach.

Tekst: Mirosław Redlicki, międzynarodowy sędzia kynologiczny

Malta czy Melitta?

Niemal wszyscy piszący o maltańczykach jak mantrę powtarzają stwierdzenie, że ojczyzną tych psów wcale nie jest wyspa Malta, lecz znacznie mniejsza, leżąca na Adriatyku Melitta (dzisiaj chorwacka Mljet). Twierdzenie to opiera się na zapisku w zachowanej księdze Greka Kalimachosa (310–240 p.n.e.) o małych pieskach z wyspy, która tak się właśnie nazywa.

Problem, w tym, że kiedyś i Maltę nazywano Melittą. Toteż gdy Pliniusz Starszy (I w. n.e.) pisze o psach z Melitty, to wcale nie wiemy, którą wyspę ma na myśli… Natomiast „ojciec geografii” – Strabon (także I w. n.e.) za miejsce pochodzenia małych, białych piesków uważa Maltę. O niej wiemy zaś, że została skolonizowana przez Fenicjan w X w. p.n.e. Prowadzili oni ożywioną działalność kupiecką w całym basenie Morza Śródziemnego i całkiem prawdopodobne jest, że przywieźli oni tam psy greckiej arystokracji. W każdym razie nazwa „maltańczyk” (i jej pochodne) przylgnęła do nich na stałe i jest używana do dzisiaj.

Powstawanie rasy

Możemy śmiało przyjąć, że kształtowanie odrębnych ras biszonów nastąpiło nie wcześniej niż w wieku XIX. Wcześniej istniały po prostu małe, zwykle białe i długowłose pieski, które były faworytami arystokratycznego towarzystwa. Znane były nie tylko w krajach basenu Morza Śródziemnego, lecz także w Anglii, dokąd mogły trafić już w czasach najazdu rzymskiego. I tam właśnie powstał współczesny, malutki maltańczyk, nazywany zresztą „terierem maltańskim”, bo też stał się on bardzo „terierowaty” – krótki i wysokonożny, może dlatego, że dał on yorkshire terierowi obfitość szaty, a ten go „sterierzył”. Psy angielskie dały początek hodowli…

Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 40/2022!