Żywienie psów sportowych

Rosnąca popularność psów sportowych sprawia, że wszelkie zagadnienia związane z utrzymaniem psów biorących udział w zawodach stały się przedmiotem zainteresowania coraz większej liczby hodowców. Psy biorą udział w różnego rodzaju aktywnościach sportowych, różniących się w wielu przypadkach zasadniczo rodzajem wysiłku, a to właśnie długość i intensywność wysiłku fizycznego jest najważniejszym czynnikiem decydującym o sposobie utrzymania i żywienia psów.

Autor dr hab. Michał Jank
Zakład Farmakologii i Toksykologii, Katedra Nauk Przedklinicznych,
Instytut Medycyny Weterynaryjnej, SGGW, Warszawa

Zupełnie inaczej wygląda bowiem wysiłek, a co za tym idzie – żywienie psów biorących udział w zawodach krótkoterminowych (np. charty greyhoundy), a inaczej psów zaprzęgowych. Dlatego nie ma jednego standardowego wzorca żywienia wszystkich psów sportowych. Ponieważ jednak aktywność niektórych enzymów tlenowych i beztlenowych jest wyższa w mięśniach chartów, zaś aktywność innych enzymów, takich jak kinaza kreatynowa i dehydrogenaza mleczanowa, jest u wszystkich psów jednakowa, wskazuje to na istnienie względnej równowagi między metabolizmem oksydacyjnym a beztlenową drogą przemian glukozy, i to zarówno w mięśniach chartów, jak i pozostałych psów. Dlatego uważa się, że obserwacje poczynione u greyhoundów mogą być odniesione do innych, mniej wyspecjalizowanych ras sprinterskich, na przykład do psów goniących i aportujących. Z kolei wyniki obserwacji poczynionych u psów zaprzęgowych mogą być ekstrapolowane na psy myśliwskie i ratownicze.

Żywienie psów poddawanych krótkiemu i intensywnemu wysiłkowi
Większość dotychczasowych badań dotyczących aktywności psów poddawanych krótkiemu i intensywnemu wysiłkowi była przeprowadzona na greyhoundach. Greyhoundy są psami wyjątkowo przystosowanymi do szybkiego biegu. Ich masa mięśniowa jest większa w stosunku do całkowitej masy ciała psa i wynosi 57%, podczas gdy u innych ras psów, nawet dobrze wytrenowanych, nie przekracza 43%.

Podstawowym składnikiem pokarmowym u ssaków jest woda, której podaż, a przede wszystkim brak (czyli odwodnienie), jest jednym z najważniejszych czynników powodujących wystąpienie fizjologicznego zmęczenia podczas wysiłku fizycznego. U greyhoundów wyścig na dystansie 500 metrów prowadzi do spadku masy ciała średnio o 0,7% (zakres 0,4–1,1%; 100–300 gram). W rzeczywistości w wyścigach komercyjnych pojęcie „odwodnienie” pojawia się raczej przed wyścigiem niż podczas jego trwania. Wynika to ze zwyczaju niepodawania wody psom przed biegiem; dlatego organizmy większości psów w momencie startu wykazują nieznaczne odwodnienie (<1%), chociaż u niektórych osobników odwodnienie to może nawet sięgać 2,5%.

Energia potrzebna do przemieszczania się zależy w większym stopniu od pokonywanego dystansu niż od szybkości, dlatego greyhound biegnący na dystansie 500 metrów wymaga o wiele mniej energii niż pies zaprzęgowy pokonujący setki kilometrów. Greyhoundy ścigające się dwa razy w tygodniu na dystansie 500 metrów utrzymują stałą masę ciała i dobrą kondycję przez okres od 8 do 18 miesięcy, spożywając dziennie 600 kJ x W0,75 (gdzie W to masa ciała). W żywieniu psów sportowych istotne znacznie mają także źródła, z których to zapotrzebowanie energetyczne jest pokrywane. Podczas zwiększonego wysiłku zwiększa się bowiem utlenianie glukozy przy zachowanym niezmienionym tempie utleniania lipidów. Stwarza to sytuację, w której utlenianie glukozy staje się podstawowym źródłem energii przy jej wysokim zużyciu. Jednak u greyhoundów nie jest do końca wyjaśnione, czy bezpośrednio przed wyścigami psy te powinny być żywione dietą wysoko tłuszczową czy też wysoko węglowodanową. W biegach sprinterskich na dystansie 500 metrów trwających krócej niż 30 sekund głównym źródłem energii jest beztlenowa glikogenoliza i glikoliza, natomiast utlenianie tłuszczu ma tu mniejsze znaczenie. Pod koniec sprintu takie psy mają jednak objawy silnej kwasicy wynoszącej pH 7.0–7.1, a zapasy glikogenu mięśniowego gwałtownie się obniżają, dlatego węglowodany mogą poprawić kondycję psów sprinterskich. Z kolei zbyt duża zawartość tłuszczu w diecie (powyżej 75% EM) może mieć negatywny wpływ na kondycję psa sprinterskiego. W efekcie więc można przyjąć, że psy biegające na krótkich dystansach powinny otrzymywać karmę wysokowęglowodanową i niskotłuszczową. W praktyce większość karm komercyjnych, szczególnie niskotłuszczowych, spełnia te wymagania, choć niektóre z nich zawierają zbyt niski poziom białka.

Żywienie psów poddawanych długotrwałemu i równomiernemu wysiłkowi
Typowym przykładem psów poddawanych długotrwałemu, ale równomiernemu wysiłkowi fizycznemu są psy zaprzęgowe, których naturalnym środowiskiem życia są terytoria północnej Ameryki, Europy i Azji. W ekstremalnie niskich temperaturach następuje przyspieszenie tempa metabolizmu, które…

Jeśli chcesz przeczytać artykuł zamów magazyn 29/2020 już dziś!