Żywienie psów rosnących ras dużych ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia wapnia w ich diecie
Psy rosnące ras dużych to zwierzęta, których masa ciała osobników dorosłych wynosi ponad 25 kg, a całkowity okres ich wzrostu zamyka się w 24–30 miesiącach. W związku z dużym ryzykiem występowania u tej grupy szczeniąt rozwojowych chorób ortopedycznych (DOD, ang. developmental orthopedic disease), ich żywienie w okresie wzrostu jest szczególnie ważne.
Tekst: Agnieszka Kurosad, dr n. wet. Vet Planet Sp. z o.o.
Zapotrzebowanie energetyczne
Kluczowym elementem jest dostarczenie wszystkich substancji odżywczych, adekwatnie do tempa wzrostu. W pierwszej kolejności wymagane jest właściwe oszacowanie dziennego zapotrzebowania na energię (DER, ang. Daily Energy Reguirement), w stosunku do którego bilansowane będą odpowiednio wszystkie pozostałe substancje odżywcze. Zgodnie z zaleceniami FEDIAF psy rosnące, które osiągają masę ciała o wartości do 50% masy ciała psa dorosłego, powinny otrzymywać 210 kcal/kg0,75. Jeżeli ich masa ciała zawarta jest w zakresie od 50 do 80% masy ciała osobnika dorosłego, to ich zapotrzebowanie na energię wynosi 175kcal /kg0,75. W końcowym okresie wzrostu, kiedy ich masa ciała zbliża się do wartości od 80 do 100% masy ciała psa dorosłego, zapotrzebowanie zmniejsza się do wartości równej 140 kcal/kg0,75. W momencie osiągnięcia przez psa masy ciała psa dorosłego jego DER waha się od 140 do 125 kcal/kg0,75 (średnio 130 kcal/kg0,75), a po przekroczeniu drugiego roku życia stopniowo się zmniejsza, zgodnie z zaleceniami FEDIAF dla psów dorosłych.
Substancje odżywcze
Ustalenie odpowiedniego dziennego zapotrzebowania na energię pozwala właściwie dostosować ilość pozostałych substancji odżywczych (białka, tłuszczu, witamin, związków mineralnych). Dzięki temu można utrzymać właściwe tempo wzrostu, które warunkuje optymalne odciążenie szkieletu i redukuje ryzyko wystąpienia DOD. Badania wykazały, że zwiększenie zawartości białka w diecie szczeniąt molosów nie wpływa w żaden sposób na przyspieszenie tempa ich wzrostu. Ale zwiększenie ilości tłuszczu w karmie (nadmiar dostarczanej energii) prowadzi do zmian w koncentracji: hormonu wzrostu, czynnika IGF-1, trójjodotyroniny (T3), tyroksyny (T4) oraz insuliny. Bluma i współ., szacując wartość IGF – 1 u szczeniąt po odsadzeniu karmionych do woli, wykazali, że jest on istotnie wyższy, w porównaniu z psami karmionymi restrykcyjnie. Czynnik ten jest uwalniany z komórek wątroby i chondrocytów pod wpływem hormonu wzrostu i stymuluje komórki chrząstki do różnicowania się. Karmienie ad libitum sprzyja również wzrostowi stężenia: T3 i T4 w surowicy krwi, w porównaniu z wartościami uzyskanymi od szczeniąt karmionych restrykcyjnie. Hormony tarczycy, poza ogólnym wpływem na metabolizm organizmu, stymulują również procesy formowania i resorpcji tkanki kostnej oraz ukrwienia tkanki chrzęstnej. Wszystkie powyższe czynniki zwiększają mitotyczną aktywność proliferujących komórek tkanki chrzęstnej i mogą się przyczyniać do zwiększenia podatności strefy wzrostu na uszkodzenia mechaniczne. W badaniach histologicznych stwierdzono, że powyższa strefa u psów rosnących ras dużych zawiera mniejszą liczbę płytek kostnych niż u psów ras małych lub szczeniąt ras dużych karmionych restrykcyjnie. Dodatkowo istota gąbczasta strefy przynasadowej kości u psów ras dużych charakteryzuje się istotnie mniejszą gęstością niż u ras małych, co czyni ją słabszą i bardziej podatną na zmiany, powstające na skutek przekarmiania psów.
Rola wapnia
Wspominając o zaburzeniach wzrostowych w obrębie układu kostno-szkieletowego, należy również wspomnieć o wapniu. Jego prawidłowa ilość zawarta w pokarmie warunkuje harmonijny wzrost i rozwój tkanki kostnej. Dlatego tak ważne jest, aby szczenięta ras dużych otrzymywały karmę adekwatną w stosunku do swoich potrzeb żywieniowych. Według rekomendacji FEDIAF karma dla szczeniąt ras dużych do ukończenia szóstego miesiąca życia powinna zawierać min. 1% wapnia w s.m., a następnie wartość ta może ulec obniżeniu do 0,8% s.m. Maksymalna jednak jego zawartości w karmie w okresie wczesnego wzrostu (do 14. tyg. życia) nie powinna być wyższa niż 1,6%, a powyżej 14. tyg. życia (okres późnego wzrostu) – nie większa niż 1,8%. Wyniki badań wskazują bowiem, że nadmiar wapnia w pokarmie przy istnieniu wyłącznie biernego transportu tego pierwiastka w pierwszym okresie wzrostu powoduje, że tyle wapnia, ile jest w pokarmie, zostaje wchłonięte. Jeżeli szczenię otrzymuje pokarm o zawartości 1,1% wapnia w suchej masie karmy, to ze światła jelit wchłonięciu ulega 45% tego pierwiastka. Zbadano również, że u szczeniąt między drugim a szóstym miesiącem życia wchłanianie wapnia nie spada nigdy poniżej 40%, nawet jeżeli szczenięta otrzymują w pokarmie bardzo duże ilości tego pierwiastka. Natomiast jeżeli zawartość wapnia w pokarmie zostanie obniżona o połowę (do 0,55%), to jego wchłanianie zwiększa się do 80%. Dopiero transport czynny, zależny od witaminy D, pozwala na kontrolowanie ilości wchłoniętego z pokarmem wapnia. W związku z powyższym uważa się, że szczenięta do około 10 miesiąca życia nie mają praktycznie żadnych mechanizmów chroniących przed nadmiarem wapnia. Dlatego tak istotne było wprowadzenie wartości referencyjnych, określających minimalną i maksymalną dopuszczalną zawartość wapnia w pokarmach dla nich przeznaczonych.
Problemy wynikające z nadmiaru i niedoboru wapnia
Zarówno nadmiar, jak i niedobór wapnia w pokarmie przeznaczonym dla szczeniąt ras dużych nie jest wskazany. W przypadku nadmiaru wapnia w pokarmie u szczeniąt mogą wystąpić osteochondroza, choroba podobna do krzywicy, lub tzw. zespół chwiejności. Natomiast niedobór wapnia w…
Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 50/2023!
