Rude wyżły z Panonii
Wyżły węgierskie o krótkiej lub szorstkiej sierści, nazywane magyar Vizsla, na pierwszy rzut oka wyróżniają się złotorudym umaszczeniem. Od momentu ustalenia typu rasy hodowcom udało się uzyskać fantastycznego pomocnika w łowach, wyjątkowo pojętnego i nastawionego na współpracę z myśliwym. Te cechy oraz atrakcyjny wygląd zjednały im rzesze miłośników w całej Europie oraz poza nią.
Tekst: Gabriela Łakomik-Kaszuba, międzynarodowy sędzia kynologiczny FCI
Wspomnijmy jak za dawnych lat
Ślady po dawnych łowach na Nizinie Węgierskiej, która stała się ojczyzną rudych legawców, nie wskazują na obecność w wiekach średnich psów o podobnym wyglądzie. Madziarzy są potomkami ludów koczowniczych i dość ruchliwych. W czasach ekspansji na Zachód w IX wieku dotarli do Europy Południowej i Środkowej. Osiedlili się na równinie między rzekami Dunajem i Cisą. Jak na lud o gorącej krwi przystało, nie unikali walk o nowe terytoria i zaciekle bronili swoich. Jak podają Pál Sárkány i Imre Ócsag w sztandarowej monografii dotyczącej psów ras węgierskich „Ungarische Hunderassen” z 1978 roku, w X wieku wyżły towarzyszyły już w łowach władcy Arpadowi (zm. 907 r.). Co ciekawe, znalazłam tam również wzmiankę o tym, że w tworzeniu odmiany szorstkowłosej brał udział polski lub rosyjski pies wodny (mógł to być z powodzeniem tak zwany „polski wodołaz”). Wyżły są wytworem nowszych czasów w porównaniu z psami gończymi, ale to po nich odziedziczyły one zdolności do różnych rodzajów polowania.
W 1526 roku w słynnej bitwie pod Mohaczem Węgrzy ulegli jednak Turkom, którzy zajęli środkową cześć Węgier na 150 lat. Nie mogło to pozostać bez wpływu na kulturę, uprawę ziemi, zwyczaje i oczywiście łowiectwo. Czy polowano wówczas z wyżłami? Z pewnością tak, były również używane jako psy podsokole, chętne zarówno do wskazywania ptactwa, jak i do wypłaszania. Nie wiemy, czy były rudej barwy, jak były zbudowane i jaki miały gatunek szaty. Co zastanawiające, nie przetrwały ich wizerunki ani w malarstwie, ani w innych przedstawieniach graficznych. Przeczytać o nich możemy w lakonicznych wzmiankach w listach, kronikach i innych doniesieniach spisywanych na polecenie władców i ludzi możnych.
Współcześni autorzy, językoznawcy i miłośnicy wyżłów próbują rozwikłać pochodzenie nazwy „Vizsla”. Według dosłownego dzisiejszego tłumaczenia znaczy ono po prostu „wyżeł”, w odróżnieniu od transylwańskiego gończego „erdelyi kopo” i węgierskiego charta, czyli „agár’a”.
Komentarz
Magyar Vizsla Klub Egyesület (www.magyarvizslaklub.hu)
Jest to pies myśliwski średniej wielkości, o eleganckim wyglądzie. Jest lekko zbudowany, o suchej konstrukcji, odzwierciedlającej harmonię siły i piękna. Jest to WSZECHSTRONNY pies myśliwski. Ma żywy, przyjazny, zrównoważony charakter i jest łatwy w szkoleniu. Jego podstawową cechą jest wyjątkowa gotowość do utrzymywania kontaktu z opiekunem i nawiązywania relacji. Nie toleruje szorstkiego traktowania. Nie może być agresywny i nigdy nie jest bojaźliwy. Chociaż pierwotnie jest to pies myśliwski z ogromną potrzebą ruchu, jego natura pozwala na trzymanie go w mieszkaniu, jako psa towarzyszącego.
Znaczenie i wsparcie wyżła węgierskiego w praktycznym polowaniu
Dobry pies myśliwski jest niezastąpionym partnerem myśliwego. Wyżeł węgierski udowodnił zarówno na Węgrzech, jak i za granicą – podczas polowań praktycznych i różnych zawodów – że dzięki swoim wszechstronnym umiejętnościom i inteligencji doskonale nadaje się do zadań łowieckich. Podczas polowań na drobną zwierzynę (np. bażanta i zająca) jego głównym zadaniem jest wykonanie wszystkich czynności przed strzałem, a następnie odnalezienie i aportowanie zwierzyny – co jest równie ważne, jak i przydatne dla efektywności polowania. Na polecenie myśliwego odnajduje i aportuje strzeloną zwierzynę, podąża śladem rannej zwierzyny lub odnajduje ją poprzez tropienie dolnym wiatrem. Polowanie na zwierzynę wodną jest nie do pomyślenia bez dobrego psa. Ranna gęś lub kaczka najczęściej próbuje ukryć się w wodzie wśród gęstej trzciny. Wyżeł węgierski podąża śladem zwierzyny pływającej płynąc również w wodzie, w trzcinie lub podążając wzdłuż brzegu. Bardzo ważną umiejętnością wyżła węgierskiego jest umiejętność wykonywania poleceń wydawanych gwizdkiem i sygnałami ręcznymi, także kiedy jest w wodzie. Podczas polowań na grubą zwierzynę ważną zaletą jest zdyscyplinowane, spokojne zachowanie wyżła węgierskiego dostosowane do potrzeb myśliwego. Tutaj jego zadaniem jest…
Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 50/2023!
