Żywienie psa zimą
Zima, a właściwie związane z tą porą niska temperatura otoczenia oraz krótszy cykl świetlny, są głównymi czynnikami, które u zwierząt stałocieplnych w największym stopniu wpływają na zwiększone tempo przemiany materii. Uruchamiane są mechanizmy kompensacyjne w postaci zwiększonego ukrwienia skóry, wzrasta tempo przemiany materii indukowanej pożywieniem oraz zwiększa się tempo procesów metabolicznych (zarówno anabolicznych, jak i katabolicznych) składników odżywczych.
Tekst: dr inż. Jacek Wilczak
Zakład Biochemii i Dietetyki, Katedra Nauk Fizjologicznych, Instytut Medycyny Weterynaryjnej,
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Wyniki badań naukowych pokazały, że organizmy stałocieplne wykształciły w toku ewolucji wiele mechanizmów dostosowujących je do zmian pór roku. W czasie zimy, przy braku dostępu do pożywienia, większość zwierząt traci masę tkanki tłuszczowej oraz ogranicza efektywność przemian metabolicznych w tkance mięśniowej. Z kolei w okresie od lata do jesieni zwierzęta wchodzą w fazę anabolicznego gromadzenia tkanki tłuszczowej objawiającej się wzrostem masy ciała ponad normę. Wydaje się, że tak zaprogramowany cykl pozwala zwierzętom wolno żyjącym przetrwać niekorzystny dla nich okres. Gatunki zwierząt zamieszkujące obszary o dramatycznych zmianach w dostępności pożywienia i trudnych warunkach środowiskowych mogą uciekać się do sezonowej otyłości jako strategii przetrwania. Z drugiej strony, zaprogramowany w ten sposób cykl metaboliczny staje się przyczyną nadmiernego gromadzenia tkanki tłuszczowej u zwierząt przebywających w komfortowych warunkach przez większość roku. Badania behawioralne dokumentują wzrost zainteresowania pobieraniem pokarmu zarówno przez koty, jak i psy w okresie zimy. Przyczyną jest przede wszystkim skrócenie cyklu świetlnego, co skutkuje zmniejszoną produkcją melatoniny, a to z kolei uruchamia kompensacyjny mechanizm zależny od serotoniny oraz leptyny, których efektem działania jest wzrost apetytu. Jeżeli nałoży się na to zaprogramowany mechanizm zwiększający efektywność przemian metabolicznych organizmu oraz zmniejszoną intensywność wysiłku fizycznego, to w konsekwencji dochodzi do zwiększonego ryzyka powstania nadwagi i otyłości. Myśląc o zimie, szczególną uwagę skupiamy na niskich temperaturach, które mogą doskwierać psu w czasie spaceru. Tymczasem zarówno anatomicznie – poprzez specyfikę okrywy włosowej oraz fizjologicznie – poprzez zgromadzony nadmiar energii w postaci tkanki tłuszczowej zwierzęta takie jak psy są przygotowane na przetrwanie w niskich temperaturach przez stosunkowo długi okres. Tempo przemiany materii ulega zwiększeniu i nadmiar wyprodukowanej energii zostaje poświęcony na pokrycie strat związanych z termoregulacją. Taka sytuacja dotyczy zarówno niskich, jak i wysokich temperatur.
Pies przebywający w bardzo ciepłych warunkach (np. w czasie upalnego lata) traci podobną ilość energii na utrzymanie stałej temperatury ciała, jak w przypadku krótkiego spaceru w czasie śnieżycy.
Jak karmić psa zimą?
Dieta psa w okresie zimowym powinna być tak jak w pozostałych porach roku dostosowana do potrzeb organizmu. W okresie zimowym zwiększeniu ulega ilość wybranych składników odżywczych – ich rolą jest pokrycie zwiększonych potrzeb na składniki energetyczne, na składniki witaminowe czy wybrane substancje biologicznie czynne. Podstawowym warunkiem utrzymania prawidłowego stanu zdrowia psa w czasie zimy jest dostarczenie mu porcji karmy, która pokrywa jego zwiększone zapotrzebowanie na składniki energetyczne i odżywcze. Zwiększeniu może ulec ilość energii pochodzącej ze składników tłuszczowych. Nadmiar energii w stosunku do żywienia „letniego” może osiągnąć poziom maksymalnie 10%. Ze względu na intensywną ochronę przed utratą ciepła, jaką jest warstwa sierści – w zależności od rasy psa – bardziej bądź mniej gruba, cennymi składnikami, które powinno się włączyć do codziennej diety psa, są wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-6, których źródłem są przede wszystkim oleje roślinne: olej z ogórecznika, z wiesiołka dziwnego czy olej lniany (chociaż nawet olej rzepakowy może być potraktowany jako cenne źródło tych kwasów). Należy tylko pamiętać, żeby wraz ze zwiększoną ilością kwasów tłuszczowych z rodziny n-6 uzupełniać dietę także w składniki o charakterze przeciwutleniającym (witamina E, świeże warzywa). W czasie zimy dieta psa powinna być urozmaicona w składniki odżywcze, które pełnią funkcję energetyczną – wynika to głównie ze …
Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 39/2022!
