Przygotowanie suki do krycia
Czyli trochę teorii na temat psiej miłości – cz. 1
Dla hodowcy psa rasowego okres rozrodu jest szczególnie ważny, a odpowiednie przygotowanie do niego skutkuje otrzymaniem licznych i zdrowych miotów. Znajomość fizjologii cyklu rujowego suki oraz dostępnych metod diagnostycznych jest bardzo istotna dla świadomego prowadzenia hodowli, dobrej współpracy z innymi hodowcami i lekarzami weterynarii opiekującymi się suką. Pierwsza część artykułu opisuje warunki decydujące o rozpoczęciu kariery reprodukcyjnej oraz specyfikę cyklu rujowego.
Tekst: dr n. wet. Natalia Sowińska
specjalista rozrodu zwierząt i specjalista chorób zwierząt nieudomowionych, członek Europejskiego Towarzystwa
Weterynaryjnego Rozrodu Małych Zwierząt (EVSSAR), adiunkt w Pracowni Rozrodu Zwierząt, Wydziału Medycyny Weterynaryjnej
i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, e-mail: natalia.sowinska@up.poznan.pl
oraz lekarz weterynarii w Uniwersyteckim Centrum Medycyny Weterynaryjnej w Poznaniu
Uprawnienia hodowlane
Zanim suka rozpocznie swoją karierę reprodukcyjną, powinna zdobyć odpowiednie uprawnienia hodowlane. Organizacje zrzeszające hodowców regulują względy formalne, takie jak wiek, oceny z wystaw gwarantujące prawidłowy wzorzec rasy, certyfikaty użytkowości, wymagane dla danej rasy testy genetyczne czy badania w kierunku dysplazji stawu biodrowego i łokciowego. Bardzo istotne jest także, aby przed przystąpieniem do rozrodu lekarz weterynarii ocenił ogólny stan zdrowia zwierzęcia oraz wykluczył istnienie wad wrodzonych lub chorób genetycznych. Ważne jest także odpowiednio wczesne wykluczenie ewentualnych nieprawidłowości w budowie anatomicznej układu rozrodczego, w tym wad wrodzonych gruczołu mlekowego, sromu oraz pochwy.
Dojrzałość płciowa i hodowlana
Warunkiem przystąpienia suki do rozrodu jest osiągnięcie dojrzałości płciowej oraz hodowlanej. Dojrzałość płciowa, której osiągnięcie objawia się wystąpieniem pierwszej cieczki, jest definiowana jako stan rozwoju organizmu, w którym suka może zostać skutecznie pokryta. Dojrzałość płciowa może być osiągana już w wieku czterech miesięcy (w przypadku małych ras) lub dwunastu miesięcy (w przypadku ras dużych), ale należy pamiętać, że na jej osiągnięcie wpływa wiele czynników, takich jak żywienie, ogólny stan zdrowia i warunki środowiskowe. Zarówno suki niedożywione, jak i przekarmiane mogą mieć problemy z osiągnięciem dojrzałości płciowej, gdyż do jej wystąpienia niezbędny jest zrównoważony wzrost. Z tego samego powodu choroby pasożytnicze (czyli np. tzw. zarobaczenie), które opóźniają prawidłowy rozwój szczenięcia, również opóźniają osiągnięcie dojrzałości płciowej. Bardzo istotnym, choć często pomijanym aspektem, są warunki środowiskowe, a konkretnie kontakt z innymi psami. Możemy tu wyróżnić dwie patologiczne sytuacje: pierwsza (niestety, szczególnie częsta u ras z grupy psów ozdobnych i do towarzystwa), w której nie dochodzi do indukcji dojrzałości płciowej, ponieważ suka ma bardzo ograniczony kontakt z innymi przedstawicielami swojego gatunku. Druga, znacznie rzadsza, w której dochodzi do zahamowania wystąpienia dojrzałości płciowej przez inne psy ze stada.
Należy jednak pamiętać, że normy dotyczące wieku osiągnięcia dojrzałości płciowej są bardzo szerokie, specyficzne dla danej rasy i tak na przykład średni wiek wystąpienia pierwszej cieczki u suk rasy Yorkshire terier to 6–10 miesięcy, bokser 8–16 miesięcy, a dog niemiecki 16–24 miesięcy. Dojrzałość hodowlana, która następuje po osiągnięciu dojrzałości płciowej, to stan fizycznej i psychicznej gotowości do rozrodu, w tym bezpiecznego przebycia ciąży, porodu oraz prawidłowej opieki nad potomstwem.
W przypadku zdrowej suki, która osiągnęła już dojrzałość hodowlaną i uzyskała niezbędne uprawnienia, można planować rozpoczęcie kariery reprodukcyjnej. U większości ras psów okres największej płodności rozpoczyna się od drugiej cieczki i trwa do 5.–6. roku życia. Nie zaleca się czekania z pierwszymi próbami uzyskania ciąży do 5.–6. roku życia, ponieważ z wiekiem spada szansa na zajście w pierwszą ciążę, a rośnie ryzyko wystąpienia metropatii, czyli schorzeń macicy oraz patologii gruczołu mlekowego.
Reproduktor
Istotnym elementem planowania krycia jest znalezienie odpowiedniego reproduktora. Dobór partnerów powinien bazować na kilku czynnikach, takich jak odpowiedni eksterier obu psów, ich cechy psychiczne oraz zminimalizowanie inbredu. Choć obecnie trudno jest uniknąć krycia w pewnym stopniu pokrewieństwa, to zaleca się unikanie większego pokrewieństwa niż 3–4 pokolenia w tył. Przy wyborze reproduktora właściciel suki hodowlanej zdecydowanie nie powinien się kierować: 1) wyborem „modnego” psa (czyli takiego, który niedawno został sprowadzony z zagranicy, jest bardzo utytułowany, ale …
Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 36/2021!
