Podstawy nauki tropienia

Jest wiele sposobów na aktywność z psem, która może być satysfakcjonująca zarówno dla niego, jak i dla opiekunów. Jednym z psich sportów, które od kilku lat zyskują w Polsce na popularności, jest mantrailing, czyli tropienie ludzi, inaczej nazywane tropieniem użytkowym.

Początki mojej przygody z tropieniem to 2014 rok, gdy trafiłam na seminarium z dyscypliny, o której mało kto wtedy słyszał. Mając w domu aktywne psy, szukałam zajęcia, które nam się spodoba, i towarzystwa do wspólnych treningów. Szybko okazało się, że dla mojego springera to był strzał w dziesiątkę! Kilka miesięcy później zainicjowałam powstanie towarzyskiej grupy tropiącej, której celem było wspólne rozwijanie pasji tropowej i zgłębianie tajników tej dziedziny. Zapraszaliśmy różnych trenerów na seminaria, regularnie spotykaliśmy się, by ćwiczyć. Uczyliśmy się metodą prób i błędów. Wielu z nas wsiąkło na dobre.

Tekst: Magdalena Warońska
Grupa tropiąca Scent Mind, www.scentmind.pl

Czym jest tropienie użytkowe?

Tropienie to z jednej strony naturalna część łańcucha łowieckiego, z drugiej – sposób pracy, chętnie wykorzystywany przez ludzi do różnych celów. Główne obszary, w których ma ono zastosowanie, to myślistwo, sport i ratownictwo. Każda z tych trzech dziedzin rządzi się swoimi prawami. 

Tropienie użytkowe swoje korzenie ma w służbach mundurowych, gdzie stanowi metodę odnajdywania przestępców lub zaginionych osób. Podstawą podjęcia pracy przez psa jest przedmiot z zapachem poszukiwanej osoby (odzież, telefon, klucze, zużyta chusteczka higieniczna) i określona lokalizacja, w której ostatnio była widziana. To właśnie praca na zapachu konkretnego człowieka, jak również poruszanie się po trasie zbliżonej do trasy tej osoby, odróżnia mantrailing od pracy górnym wiatrem (przeszukiwania). Dla psa istotna jest umiejętność poruszania się w terenie po zróżnicowanych nawierzchniach i w zmiennych warunkach. W ciągu ostatnich kilku lat tropienie użytkowe zyskało na popularności jako dyscyplina rekreacyjna, a wiedza o tym, jak pracować z rozmaitymi psami (nie tylko określonych ras), stale się powiększa.

Zarówno treningi na otwartej przestrzeni, jak i w obszarach zabudowanych mogą stanowić doskonałą aktywność dla wszystkich psów, nie tylko tych z dużym potencjałem do pracy ratowniczej. My – ekipa Scent Mind – lubimy tropienie za jego uniwersalność – to dziedzina, w której sukcesy mogą odnosić zespoły wykluczone z innych aktywności, takich jak niezwykle modne dogfrisbee czy agility. U nas szansę na pracę, satysfakcję i lepszą więź z opiekunem dostają psy chore, otyłe, starsze i takie, które ze względu na wrażliwą psychikę wymagają specjalnego traktowania. Tropienie staje się więc często uzupełnieniem terapii behawioralnej. Umiejętnie prowadzone może znacznie zwiększać pewność siebie psa, a także rozwijać u niego strategie radzenia sobie z trudnymi sytuacjami.

Jak to się robi?

W tropieniu użytkowym, inaczej niż w sportowym, nie wymaga się od psa perfekcyjnego podążania z nosem przy ziemi, śladem wydeptanym przez pozoranta, lecz efektywnego i entuzjastycznego dotarcia do niego. Istotnymi elementami pracy z psem są więc: budowanie samodzielności i pewności siebie zwierzęcia oraz tworzenie pozytywnych skojarzeń z szukanymi osobami. W czasie szkoleń ważne jest wypracowanie rytuałów, które pozwolą psu odróżnić czas pracy od odpoczynku, dzięki czemu w przyszłości psy będą zdolne do działania nawet na długich śladach. Psy zawsze pracują w szelkach, które umożliwiają im swobodę ruchu i oddychania, oraz na długiej lince, która jest narzędziem komunikacji między psem a przewodnikiem. 

Do każdego psa podchodzimy indywidualnie, biorąc pod uwagę predyspozycje, technikę pracy i potencjalne trudności (rozpraszanie się zapachami zwierzyny, obawa przed podejściem do obcej osoby). Wspólną cechą ćwiczeń i największym wyzwaniem przewodnika jest utrzymywanie motywacji psa na wysokim poziomie, a więc planowanie zadań w sposób pozwalający psu na czerpanie radości z pracy i odnoszenie sukcesów.

Z jakich elementów składa się trening tropienia?

W tropieniu mamy trzy filary, na których budujemy coraz bardziej zaawansowane umiejętności: motywację psa, ćwiczenia techniczne i pracę zespołową (pies przewodnik). Jeśli chodzi o motywację – trzeba pamiętać, że nie jest ona tożsama z wysokim pobudzeniem. Zależy nam, żeby pies chciał dotrzeć do „zaginionego” pozoranta, ale żeby pozostawał skupiony, bez nadmiernej ekscytacji czy frustracji. 

Ćwiczenia techniczne obejmują takie aspekty, jak długość śladu, czas odłożenia (ile czasu minęło od odejścia pozoranta), dyskryminacja (wybór właściwego zapachu spośród wielu dostępnych), przeszkody terenowe, różne podłoża itd. Praca zespołowa to najtrudniejszy element, którego powodzenie jest zależne głównie od umiejętności „czytania” psa, czyli rozpoznawania, co robi w danej chwili – czy pracuje z zapachem, czy ma jakąś trudność i na czym ona polega, czy przypadkiem nie potrzebuje wsparcia?

Te trzy filary rozwijamy równolegle, wracając do poszczególnych ćwiczeń w razie potrzeby. Ponieważ pracujemy w mocno niekontrolowanych warunkach (spotykamy się w różnych miejscach, nie korzystamy z sali czy placu treningowego), nauka nigdy się nie kończy. Zawsze znajdzie się jakieś otoczenie czy rozproszenie, którego dany zespół jeszcze nie przerabiał. Dlatego też bardzo ważna jest generalizacja umiejętności – uczymy psa, że to samo zadanie (podążanie za wskazanym zapachem) można wykonywać w bardzo różnych warunkach. Dzięki temu nawet całkiem nowe okoliczności nie stanowią przeszkody do poradzenia sobie z ćwiczeniem.

Czego tropienie uczy ludzi?

W czym tropienie może pomóc psu?

Czy tropienie jest dla każdego?

Jak zacząć?

Jak wyglądają pierwsze treningi?

Na co warto zwrócić uwagę?

Jak sprawdzić swoje umiejętności?