Mój pies złamał sobie ząb! Co mogę i co powinienem zrobić?
To jedno z częstszych pytań telefonicznych zadawanych przez zaniepokojonego właściciela czworonoga. No właśnie, martwić się czy nie zawracać sobie głowy? Przypomnijmy sobie w skrócie budowę zęba, a zrozumiemy, kiedy jego złamanie jest niebezpieczne i jakie może mieć konsekwencje.
Tekst i fot. dr n. wet. Katarzyna Jodkowska
Sekcja Stomatologii Polskiego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt, prywatna praktyka lekarsko-weterynaryjna
Korony zębów pokryte są błyszczącym i gładkim szkliwem – najtwardszą tkanką organizmu. Zbudowane jest ono z pryzmatów hydroksyapatytu i wytwarza się tylko przed wyrżnięciem się zębów. Pod warstwą szkliwa znajduje się zębina, która na przekroju jest porowata i składa się z kanalików zębinowych, które są bardzo gęsto upakowane, nawet do 50 tysięcy na mm2. Kanaliki zębinowe biegną od centralnie położonej komory zęba – gdzie są najszersze – w kierunku szkliwa (na koronie zęba) lub cementu (w korzeniu zęba). Znajdują się w nich między innymi zakończenia nerwowe, głównie czuciowe. Ma to duże znaczenie kliniczne, ponieważ każde uszkodzenie szkliwa czy cementu odsłaniające kanaliki zębinowe – a tym bardziej złamanie zęba – naraża zwierzę na ostry i silny ból oraz otwiera bakteriom możliwość przeniknięcia do wnętrza komory zęba (w której znajduje się tzw. miazga), co może doprowadzić do jej zapalenia i/lub zgorzeli.
Miazga zęba zbudowana jest z tkanki łącznej, licznych naczyń krwionośnych, limfatycznych oraz włókien i zakończeń nerwowych. Komorę zęba wyścieła także specjalna warstwa komórek „budujących” ząb od wewnątrz, zwanych odontoblastami. Przez całe życie zwierzęcia produkują one tzw. wtórną zębinę, która stopniowo wypełnia i zwęża komorę zęba. U młodych zwierząt większość objętości zęba zajmuje komora wypełniona miazgą. Z roku na rok odontoblasty zabudowują ząb od środka do tego stopnia, że u starszych psów komora zęba może mieć mniej niż 1 mm średnicy. Jest to proces fizjologiczny, mający na celu uniemożliwienie odsłonięcia miazgi zęba w wyniku naturalnego ścierania się zębów wraz z wiekiem.
W przypadku złamań zębów głównym powodem jest gryzienie przez psa nieprawidłowych rzeczy, takich jak kości, zbyt twarde gryzaki czy zabawki. Gryzaki z sera himalajskiego Renske Chhurpi są bezpiecznym rozwiązaniem dla psich zębów, ponieważ pod wpływem śliny dość szybko stają się elastyczne. Elastyczność gryzaka Chhurpi możemy uzyskać także, wkładając go do mikrofalówki na około 60–70 sekund. Gryzak stanie się lekko miękki, można go wówczas podać nawet szczeniętom powyżej drugiego miesiąca życia. Gryzaki z sera Chhurpi rekomendowane są przez lekarzy weterynarzy i dedykowane psom wszystkich ras. Dostępne w sześciu rozmiarach.
www.premium4animals.pl
Złamanie zęba – co robić?
Gdy pies złamie sobie ząb lub zęby wyłącznie w obrębie szkliwa, to nie trzeba nic robić, zwłaszcza jeśli w miejscu złamania nie ma ostrych krawędzi. W przeciwnym razie lekarz powinien je wygładzić specjalnym wiertłem i zabezpieczyć lakierem z dodatkiem fluoru. Jeżeli jednak złamanie jest głębsze i rozleglejsze i odsłonięta zostaje zębina leżąca pod warstwą szkliwa, należy koniecznie jak najszybciej pokazać zwierzę lekarzowi. Lekarz powinien zrobić zdjęcie RTG uszkodzonego zęba, aby wykluczyć istnienie ropni wokół korzeni zębów oraz zgorzel miazgi, które są konsekwencją wniknięcia bakterii przez obnażone kanaliki zębinowe. Ponieważ wielu ubytków się nie widzi bez dokładnego oglądania zębów (często niemożliwego bez znieczulenia), lekarz podczas zabiegu sanacji jamy ustnej ze zdjęciem kamienia nazębnego bada radiologiczne każdy ząb w celu wykluczenia takich zmian.
Jeśli ubytek szkliwa z zębiną jest świeży – do kilku dni, powinno się zamknąć kanaliki zębinowe podczas tzw. bondingu (fot. 5.). Zabieg ten w znieczuleniu ogólnym polega na zastosowaniu specjalnej żywicy stomatologicznej, zazwyczaj światłoutwardzalnej, która zakleja wejście do miazgi przez kanaliki.
Twarde gryzaki podajemy psom, by zmniejszyć odkładanie się kamienia nazębnego. Zdarza się, że często są one przyczyną uszkodzeń szkliwa, nadmiernego ścierania lub złamania zębów.
Dobrą alternatywą są gryzaki dentystyczne – bezpieczna konsystencja gryzaka oraz jego specjalnie opracowany skład wpływają na zmianę pH w jamie ustnej i hamują rozwój bakterii, pomagając w walce z płytką bakteryjną. Gryzaki stomatologiczne podajemy psom jako ostatni posiłek dnia, najlepiej przed snem. Wypróbuj OLIVERS DENTAL STICK z dodatkiem zielonej herbaty – znajdziesz na stronie:
www.sklep.psiesmaki.com
Złamanie zęba z odsłonięciem miazgi zęba (fot. 6.) dla zwierzęcia jest bardzo bolesne. Złamania świeże (do 24–48 godzin) można próbować leczyć, stosując zabieg częściowej amputacji miazgi, który wykonuje się po badaniu radiologicznym złamanego zęba, w znieczuleniu ogólnym i w jałowych warunkach. Podczas zabiegu zdejmuje się kilkumilimetrową warstwę miazgi, a na pozostałą jej część w kanale zęba zakłada specjalny opatrunek. Opatrunek ten powoduje wytworzenie przez pozostałą część miazgi blizny zębinowej, która zamyka komorę zęba. Następnie zakłada się specjalne wzmocnione wypełnienie w postaci dwuwarstwowej plomby. Trzeba pamiętać, że miazga po urazie i jej obnażeniu może obumrzeć, dlatego po sześciu miesiącach od zabiegu należy koniecznie wykonać kontrolne badanie radiologiczne w celu potwierdzenia jej żywotności.
Często diagnozowanym przez lekarzy weterynarii problemem są złamania zębów u psów – średnio występuje on u 20–27% badanych zwierząt. Niestety, przypadłość ta dotyczy głównie funkcjonalnie ważnych zębów, takich jak kły czy łamacze mające za zadanie chwytanie i rozdrabnianie. Złamanie zęba u psów może mieć poważny wpływ na ich zdrowie i samopoczucie, powodując ból, zakażenia i znacznie obniżając apetyt. Konieczne jest wtedy wprowadzenie odpowiedniego leczenia.
Doskonałym wsparciem procesu gojenia są produkty Vetfood z linii MAXI/GUARD, pozwalają one również zapobiec nieprzyjemnym skutkom związanym ze złamaniami zębów. Produkty posiadają rekomendację Sekcji Stomatologii PSLWMZ.
Więcej informacji:
www.zdrowezebypupila.pl
Jeśli od złamania zęba minęło więcej czasu (>48 godzin) lub miazga nie krwawi i jest szara lub brązowa (fot. 7.), to taki ząb musi zostać poddany leczeniu kanałowemu lub usunięty. Miazga zębowa, która ma kontakt z bakteriami z jamy ustnej, nigdy sama się nie zagoi – ulegnie martwicy albo powstanie bolesny ziarniniak miazgi. Pozostawienie w jamie ustnej martwego zęba ze zgorzelą miazgi jest zagrożeniem nie tylko zdrowia, lecz także życia zwierzęcia.
Gdy nie ma możliwości leczenia kanałowego, złamany ząb powinien zostać bezwzględnie usunięty, ponieważ…
Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 31/2020!
