Dlaczego ksylitol jest niebezpieczny dla psa?
Ksylitol to substancja słodząca, która należy do alkoholi wielowodorotlenowych (czyli polialkoholi). Częściej możemy odszukać ją na opakowaniach produktów spożywczych jako E967. Nazwa chemiczna tej substancji to D-erytro-pentitol. Można spotkać ją także jako cukier brzozowy. Występuje naturalnie w warzywach i owocach, między innymi w kalafiorze, truskawkach, śliwkach, czy grzybach i drożdżach. Ksylitol jest obecny w organizmach zarówno ludzi, jak i zwierząt jako produkt powstały w wyniku przemiany glukozy. W związku z przemianami metabolicznymi dziennie produkujemy go około piętnastu gramów. Organizm przyswaja ksylitol stopniowo, w związku z czym nie powoduje to nagłych skoków insuliny. Pod względem postaci fizycznej to biały, krystaliczny proszek. Substancja ta, ze względu na swój słodki smak oraz niskokaloryczność, ma szerokie zastosowanie zarówno w przemyśle spożywczym jako substancja dodatkowa, jak i w środkach do higieny jamy ustnej czy lekach. Ma wiele właściwości funkcjonalnych, może odgrywać rolę emulgatora, stabilizatora, środka zagęszczającego, a także substancji pochłaniającej wilgoć.
Tekst: Natalia Młodnicka, behawiorysta, zoopsycholog, trener psów
nakazdalape.pl, zywieniepsow.pl
Kontakt z ksylitolem w życiu codziennym
Ksylitol może być stosowany w pełni bezpiecznie przez ludzi. Obecnie jest dopuszczalny w ponad trzydziestu krajach w Europie. Co ważne, jest to substancja uznawana często za jeden z tak zwanych „składników zastrzeżonych”. Oznacza to, że nie jest on wyróżniony w składzie produktu na opakowaniu. Pracownicy Pet Poison Helpline ustalili jednak, że można spotkać go w dużej ilości w produktach takich, jak, gumy do żucia, gumy do żucia pomagające rzucić palenie, spraye do nosa, tabletki nasenne czy multiwitaminy. Ksylitol w gumach do żucia czy pastach do zębów hamuje wzrost bakterii w obrębie jamy ustnej, wpływa na remineralizację szkliwa, ponieważ wiąże wapń, zwiększa wydzielanie śliny i redukuje nieprzyjemny zapach z jamy ustnej. Osoby związane z infolinią Pet Poison Helpline dołożyły wszelkich starań w celu uzyskania jak największej ilości informacji na temat produktów zawierających tę substancję. Większość firm udzielała bez żadnego problemu odpowiedzi na pytania, które okazały się być pomocne w leczeniu ostrych zatruć u zwierząt. Zależało im jednak na tym, aby dane te nie wyciekły do szerszego grona odbiorców.
Ksylitol a ludzie
Substancja ta u ludzi wykazuje działanie antybakteryjne oraz przeciwgrzybicze. Wspomaga przyswajanie wapnia z diety, a co za tym idzie, ma zastosowanie w leczeniu takich chorób, jak osteoporoza. Z uwagi na niski indeks glikemiczny jest też sprzymierzeńcem diabetyków. Po spożyciu jego wchłanianie w przewodzie pokarmowym jest powolne, nie powoduje on gwałtownego oraz znaczącego wzrostu glukozy we krwi. Metabolizm ksylitolu odbywa się w organizmie w wątrobie, bardzo wolno i w dużym stopniu bez żadnego udziału insuliny. Stąd właśnie jego indeks glikemiczny wynosi zaledwie od 7 do 13. Dla porównania w przypadku glukozy jest to 100, a sacharozy 70. Z tego właśnie powodu substancja ta jest tak bardzo pożądana przez osoby, które cierpią na cukrzycę lub insulinooporność. U ludzi związek ten charakteryzuje się dużym marginesem bezpieczeństwa, przy spożyciu dużych ilości (powyżej 130 gramów dziennie) jedynym niepożądanym objawem jest biegunka.
Ksylitol a zdrowie psa
Mówi się, że cukier to tak zwana biała śmierć. Psim odpowiednikiem takiej substancji jest bez wątpienia ksylitol. Bardzo pożądany w żywności i farmaceutykach dla ludzi, jest śmiertelnie niebezpieczny dla naszych czworonożnych przyjaciół. Spożycie tej substancji przez psa w ilości powyżej 0,1 grama na kilogram masy ciała może spowodować już w ciągu 10–15 minut silną hipoglikemię. Ksylitol prawdopodobnie działa bezpośrednio na komórki beta wysp trzustki oraz poprzez swoje metabolity. Większa ilość tej substancji może doprowadzić do ostrej martwicy lub niewydolności wątroby (dawka 0,5 g/kg m.c.), a nawet śmierci. Dzieje się tak dlatego, że ksylitol po spożyciu zostaje błyskawicznie wchłonięty do krwiobiegu psa, powodując nadprodukcję insuliny. Ta z kolei gwałtownie obniża poziom glukozy, co może spowodować śmierć zwierzęcia. Do hipoglikemii dochodzi najczęściej po 1–2 godzinach po spożyciu. Ksylitol może być również niebezpieczny dla kotów. Nie ma jednak konkretnych badań na ten temat, ponieważ koty nie odczuwają słodkiego smaku i w związku z tym produkty słodkie nie są dla nich atrakcyjne.
Jak rozpoznać zatrucie ksylitolem u psa?
Według FDA objawy zatrucia ksylitolem u psów obejmują wymioty, a następnie objawy związane z nagłym obniżeniem poziomu cukru we krwi, takie jak obniżona aktywność, osłabienie, oszołomienie, brak koordynacji, zapaść i drgawki. Należy przy tym pamiętać, że jakiekolwiek objawy mogą pojawić się dopiero w ciągu od dwunastu do dwudziestu czterech godzin po spożyciu produktu zawierającego tę substancję. Najczęstszymi objawami u psa po zjedzeniu ksylitolu są wymioty, drżenie oraz osłabienie organizmu. Może dojść również do śpiączki oraz martwicy wątroby. Jeśli mamy podejrzenie, że nasz pies zjadł produkt mogący zawierać D-erytro-pentitol, nie zastanawiajmy się ani chwili. Od razu udajmy się po pomoc do lekarza weterynarii. W tym przypadku minuty mogą zadecydować o zdrowiu i życiu zwierzaka.
Żywność typu light
Kaloryczność ksylitolu to 2,4 kcal/g. To oznacza, że substancja ta jest prawie dwukrotnie mniej kaloryczna niż biały cukier stołowy, którego kaloryczność wynosi 4 kcal/g. Wynika to z faktu, że ksylitol jest wchłaniany w przewodzie pokarmowym tylko w 50%. Reszta ulega fermentacji w jelicie grubym. Fakt ten sprawił, że jest to substancja bardzo chętnie wykorzystywana w zyskującej popularność żywności typu light. Wielu producentów decyduje się na obniżenie wartości kalorycznej swoich produktów właśnie za pomocą ksylitolu. Jego niski indeks glikemiczny sprawia, że jest on wykorzystywany także w dużych ilościach w różnego rodzaju niskokalorycznych wypiekach, deserach, śniadaniowych ciasteczkach zbożowych o obniżonej wartości energetycznej, wyrobach kakaowych i czekoladowych bez dodatku cukru, sokach czy przetworach owocowo-warzywnych. Należy szczególnie uważać na posiłki w proszku dla sportowców, batony proteinowe czy napoje z niską zawartością cukru. Środek ten jest również nieodzownym elementem wszelkiego rodzaju słodzików do kawy czy herbaty będących zamiennikami standardowego cukru.
Dlaczego o tym wspominamy? Obecnie wiele osób stosuje reżimy dietetyczne, więc coraz więcej tego typu produktów ma w domu. Często mamy „odruch” dzielenia się z psem posiłkiem, zostawiamy jedzenie na blacie kuchennym czy stole… albo nasz pies ma brzydki nawyk buszowania po śmietnikach. Obecność ksylitolu w żywności to jeszcze jeden argument za tym, żeby nie podawać psom jedzenia przeznaczonego dla ludzi! Niestety, nawet jedno małe niewinnie wyglądające ciasteczko może doprowadzić do poważnych kłopotów zdrowotnych u Twojego psa. Odnotowywano już niestety przypadki bardzo poważnych zatruć u psów w związku ze zjedzeniem domowej roboty wyrobów, takich jak chleby czy muffinki.
Należy także bardzo uważać na produkty, których używamy do…
Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 46/2023!
