Clostridium jako czynnik ryzyka zapalenia jelit u psów
Bakterie z rodzaju Clostridium to Gram-dodatnie, beztlenowe i przetrwalnikujące (wytwarzające endospory) laseczki, w sprzyjających warunkach namnażające się w przewodzie pokarmowym, powodując zakażenie jelit, którego objawem jest przede wszystkim biegunka. Największą uwagę u psów zwraca się na możliwe zakażenia Clostridium perfringes oraz Clostridioides difficile (dawniej Clostridium difficile). Warto wspomnieć jeszcze o Clostridium piliforme, która powoduje chorobę Tyzzera. Bakteria ta jednak jest rzadko spotykana u psów. W niniejszym artykule opisano przede wszystkim Clostridium perfringens oraz Clostidioides difficile.
Tekst: Adrianna Iwan, mgr mikrobiologii, technik weterynarii, zoopsycholog, studentka medycyny weterynaryjnej na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie
Co wyróżnia bakterie z rodzaju Clostridium?
Głównie możliwość wykształcania endospor, dzięki którym mogą przetrwać w niekorzystnych warunkach, jakim jest m.in. kwaśne środowisko panujące w żołądku, dzięki czemu w jelicie mogą przekształcić się w formy wegetatywne, które będą zdolne do zakażania. Endospora w uproszczeniu to taki schron dla bakterii, kapsuła ratunkowa na czas niekorzystnych dla niej warunków.
Jakie czynniki ułatwiają kolonizację przewodu pokarmowego u psów przez bakterie chorobotwórcze? Przede wszystkim antybiotykoterapia i choroby immunosupresyjne. Długotrwałe podawanie antybiotyków, szczególnie tych o szerokim spektrum działania, często powoduje zmiany w składzie mikrobioty jelitowej psów. Antybiotyki nie są obojętne dla drobnoustrojów probiotycznych znajdujących się w przewodzie pokarmowym. Brak tych bakterii lub ich niedostateczna ilość może przyczynić się do namnażania się bakterii chorobotwórczych, zwłaszcza z rodzaju Clostridium. Choroby immunosupresyjne z kolei prowadzą do obniżenia odporności, w wyniku czego organizm jest bardziej podatny na zakażenia m.in. wirusowe czy bakteryjne. Do czynników sprzyjających zalicza się też alergie pokarmowe oraz IBD.
Przebieg choroby
Infekcje na tle obu bakterii mogą przybierać różną formę: od łagodnej, z przemijającą biegunką, do ciężkiej, z uporczywą, krwotoczną biegunką z jelita cienkiego bądź grubego. Biegunki mogą utrzymywać się od kilku dni do nawet kilkunastu tygodni, są często nawracające. W przypadku Clostridium perfringens w kale widoczna jest często zwiększona ilość śluzu, może być on podbarwiony krwią. Z kolei zakażenie Clostridioides difficile może przebiegać bezobjawowo lub objawia się jako krwotoczny zespół biegunkowy jelita cienkiego i grubego (CDAD, ang. Clostridium difficile – associated diesease). Zespół ten jest częściej spotykany u zwierząt starszych oraz w średnim wieku. Niestety, mechanizm rozwoju tego zespołu nie jest jeszcze do końca poznany. Sugeruje się, że jest on następstwem działania na błonę śluzową jelita toksyn, które bakterie te mają zdolność produkować. Badania wykazują, że u psów bakterie
z rodzaju Clostridium przyczyniają się do 10–21% wszystkich biegunek. Trzeba mieć jednak na uwadze fakt, że drobnoustroje te izolowane były od 0–58% zdrowych psów, u których nie zaobserwowano biegunki. Przy normobiozie, czyli zachowanej równowadze mikrobioty jelitowej, ilość bakterii z rodzaju Clostridium jest niewielka. Istotny jest również fakt, że bakterie te mogą znajdować się w składzie mikrobioty, ale ich rozwój jest…
Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 46/2023!
