Uzębienie mleczne psa

Na co trzeba zwrócić uwagę, aby nasz pupil cieszył się zdrowym i pięknym uśmiechem?

Tekst: dr n. wet. Katarzyna Jodkowska
Sekcja Stomatologii Polskiego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt, prywatna praktyka lekarsko-weterynaryjna

Przedstawiamy Państwu kolejny artykuł z cyklu o zdrowiu, higienie oraz chorobach jamy ustnej psów. Artykuły te, mamy nadzieję, odpowiedzą na pytania właściciela każdego psa oraz przyczynią się do rozpowszechnienia profilaktyki chorób jamy ustnej.

Budowa psich zębów
Zęby wszystkich ssaków wywodzą się z tzw. ektodermy, czyli zewnętrznego listka komórek tworzącego się na bardzo wczesnym etapie rozwoju zarodka. Powstaje z niej np. nasza skóra, nabłonek przewodu pokarmowego, a także układ nerwowy, narządy zmysłów (m.in. oczy) oraz zęby. Dzięki temu mają one wspólne ewolucyjne pochodzenie z tworami, takimi jak łuski czy zęby ryb spodoustych (np. rekinów lub płaszczek).
Praktycznie wszystkie ssaki, w tym psy i koty, rodzą się bezzębne, dzięki czemu ostre guzki zębów mlecznych nie ranią sutków matki podczas ssania mleka. Rodzą się jednak już z pełnym kompletem zawiązków zębów mlecznych i stałych, których nie widać jeszcze ani gołym okiem, ani nawet podczas badania radiologicznego, ponieważ są zbyt małe, a przede wszystkim jeszcze nieuwapnione. Wyrośnięcie (wyrżnięcie) zębów mlecznych jest zsynchronizowane przez naturę z dojrzewaniem układu trawiennego i początkiem przyjmowania pokarmów stałych przez szczenięta lub kocięta. Można zaobserwować, że gdy wyrosną u nich zęby mleczne i podczas ssania zaczną nimi podgryzać mamę, ta zazwyczaj traci cierpliwość i ucieka z kojca. Jest to moment, w którym można wprowadzić pokarm inny niż mleko.

Zęby mleczne u psów
U psów pierwsze zęby mleczne, zwykle kły i zęby sieczne szczęki, zaczynają wyrzynać się około 3.–4. tygodnia życia. Wszystkie zęby mleczne powinny wyrżnąć się do ukończenia 3. miesiąca życia. Wśród zębów mlecznych nie ma pierwszego zęba przedtrzonowego, tzw. P1, oraz zębów trzonowych. Wyrastają one wyłącznie jako zęby stałe. U psów ras miniaturowych, szczególnie u yorkshire terierów i chihuahua oraz niektórych innych ras, takich jak teriery tybetańskie i teriery pszeniczne, może wystąpić opóźnione wyrzynanie zębów, które najprawdopodobniej ma podłoże dziedziczne. Czterotygodniowe szczenięta mają niewyrżnięte zęby mleczne przykryte dziąsłami. Jeśli zęby nie wyrosną do 6.–8. tygodnia życia, należy zbadać je pod kątem stomatologicznym oraz wykonać kontrolne badanie RTG mające na celu uwidocznienie niewyrżniętych zawiązków zębów mlecznych lub ich braku. Niewyrżnięte zęby można odsłonić przez wycięcie fragmentu dziąsła w znieczuleniu ogólnym. Jednak należy pamiętać, że takie zwierzę powinno być wykluczone z rozrodu hodowlanego, aby uniknąć dalszego przekazywania negatywnych cech dziedzicznych.
Ząb mleczny jest zbudowany tak samo jak ząb stały. Ma koronę, która zazwyczaj stanowi 1/3 długości całego zęba, oraz korzeń, który jest dwukrotnie od niej dłuższy. Uwaga: przeświadczenie niektórych właścicieli psów, że zęby mleczne nie mają korzeni jest błędne! Ząb mleczny od strony korony jest pokryty szkliwem, a od strony korzenia cementem. Pod nimi znajduje się warstwa zębiny, a wnętrze zęba wypełnia miazga z naczyniami krwionośnymi, limfatycznymi i nerwami.
Złamanie zęba mlecznego i odsłonięcie jego miazgi powoduje silny ból i krwawienie, zupełnie tak samo, jak w przypadku zęba stałego. Zakażenie odsłoniętej miazgi może doprowadzić do jej zgorzeli i powstania ropnia wokół wierzchołka zęba. Ropień okołowierzchołkowy zęba mlecznego w znacznej większości przypadków powoduje uszkodzenie szkliwa zawiązków zębów stałych znajdujących się w jego otoczeniu. W cięższych przypadkach może dojść do ich zniszczenia i w przyszłości do niewyrżnięcia się zębów stałych. Z tego powodu uszkodzone lub złamane zęby mleczne muszą zostać usunięte w całości po uprzednim wykonaniu badaniu radiologicznego. Zdjęcie RTG pokazuje okolicę złamanego zęba, co pozwala tak zaplanować i wykonać zabieg, aby zminimalizować ryzyko uszkodzenia zawiązków zębów stałych.
Absolutnie niedopuszczalne są praktyki niektórych hodowców, którzy cążkami (!) przycinają zęby mleczne u szczeniąt z wadami zgryzu powodującymi uraz jamy ustnej, np. gdy kły mleczne wbijają się w podniebienie! Takie „zabiegi” powodują u szczenięcia olbrzymi ból oraz szeroko otwierają wrota do zakażenia i jego powikłań opisanych wyżej. Na dodatek wcale nie eliminują wady, która i tak najprawdopodobniej wystąpi w uzębieniu stałym. Takie zęby powinny zostać jak najszybciej (w wieku 8.–10. tygodni) usunięte w znieczuleniu ogólnym przez wykwalifikowanego lekarza weterynarii.

Ile zębów ma szczeniak?
Wszystkich zębów mlecznych u psa powinno być łącznie…

Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 27/2020!