Terapie stosowane w rehabilitacji zwierząt

Rehabilitacja w medycynie ludzkiej jest znana już od wieków. Widząc, jak duże przynosi korzyści, zaczęto ją wykorzystywać w medycynie weterynaryjnej. Stosowane terapie przynoszą ulgę, skracają rekonwalescencję, wspierają sprawność, a co za tym idzie – polepszają komfort i jakość życia naszych pupili. Od lat powszechnie stosowana u koni, psów i kotów, coraz częściej jest wykorzystywana w przypadku mniejszych ssaków (królików, szynszyli, fretek), gadów oraz ptaków (Kassolik i wsp., 2009; Wnuk, 2015; Tyrrell, 2018), stając się niezbędnym elementem nowoczesnej medycyny weterynaryjnej.

Tekst i fot.: inż. Olga Blauth1, dr inż. Agnieszka Wnuk-Gnich1,2

Całodobowa Klinika Weterynaryjna „Puławska”

HYDRO-TENS Agnieszka Wnuk-Gnich

W rehabilitacji zwierząt stosuje się zabiegi fizykalne, takie jak: laseroterapię, światłoterapię, magnetoterapię, ultradźwięki, falę uderzeniową, elektrostymulację, hydroterapię, kinezyterapię, a także masaż i terapię manualną. Kompleksowa rehabilitacja polega na odpowiednim łączeniu ze sobą wszystkich wymienionych metod, uwzględniając nie tylko przeciwwskazania do zabiegów, lecz także komfort oraz możliwość akceptacji danego zabiegu przez pacjenta.

Laseroterapia jest najczęściej stosowaną terapią. Potwierdzają to badania (Kassolik i wsp., 2009; Wnuk, 2010; Blauth, 2021). Jak podkreśla Mikołajewska (2020), metoda ta ma działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, wpływa na zwiększenie odpływu limfy z miejsc dotkniętych stanem zapalnym, zwiększa syntezę kolagenu i białek, a także zwiększa unaczynienie i formowanie kostniny.

W rehabilitacji weterynaryjnej jest najczęściej wykorzystywana w przypadku zmian zwyrodnieniowych stawów, przewlekłych, podostrych i ostrych stanów zapalnych tkanek miękkich oraz okołostawowych, a także w przypadku bólu pochodzenia mięśniowego. Co więcej, sprawdza się bardzo dobrze w leczeniu stanów po urazach aparatu ruchu, takich jak: skręcenie, złamanie, stłuczenie, a także przy chorobach krążka miedzykręgowego (Kizerwetter, 2017). Wskazaniem do zabiegu są: trudno gojące się rany, odleżyny, stany zapalne skóry oraz blizny i bliznowce (Wnuk i Blauth, 2021). Zdaniem Choi i wsp. (2017) laseroterapia jest świetną alternatywą dla pacjentów z przeciwwskazaniami do terapii manualnej.

W rehabilitacji małych zwierząt stosuje się dwa rodzaje laserów. Urządzenia klasy 3B są zaliczane do urządzeń niskoenergetycznych, a ich maksymalna moc to 500 mW. Drugim typem są lasery klasy 4. Są one kwalifikowane do aparatów wysokoenergetycznych o mocy od 0,5 do 15 W. Lasery wysokoenergetyczne sprawdzają się świetnie w cięższych przypadkach, w szczególności u pacjentów z bardzo dużymi zmianami zwyrodnieniowymi, z zespołami przeciążeniowymi czy też z urazami tkanek miękkich (fot. 1.). Są też doskonałym uzupełnieniem terapii z wykorzystaniem fali uderzeniowej w leczeniu tendinopatii.

Głównymi przeciwwskazaniami do wykonania zabiegu laseroterapii według Bauera i Wiechcia (2012) są: choroby nowotworowe, ciąża, hipertermia, ostre uogólnione choroby wirusowe, grzybicze czy bakteryjne, nadwrażliwość na światło lub stosowanie leków sterydowych w miejscu aplikacji.

W celach leczniczych wykorzystuje się również barwę niebieską oraz czerwoną światła. Światłolecznictwo jest terapią wykorzystującą najczęściej promieniowanie podczerwone. Zdaniem Wrodarczyka i wsp. (2012) terapię tę można stosować z powodzeniem przy chorobach zwyrodnieniowych kręgosłupa. Metoda ta jest z powodzeniem stosowana samodzielnie przez opiekunów w domu jako wspomaganie terapii w gabinecie zoofizjoterapeuty.

Przeciwwskazaniami do światłolecznictwa są ostre zapalenia, krwawienie, siniaki, stan wyniszczenia organizmu oraz zakrzepy krwi (Mikołajewska, 2020).

Ze względu na szeroki wachlarz zastosowań bardzo często sięga się również po zabiegi z wykorzystaniem pola magnetycznego, które z powodzeniem można łączyć z innymi zabiegami fizykalnymi (Bauer i Wiecheć, 2012; Kizerwetter, 2014; Wnuk, 2015; Wnuk-Gnich, 2019a). Jak podaje Galon i wsp. (2014), metoda ta świetnie sprawdza się w przypadku leczenia zmian zwyrodnieniowych układu kostno-stawowego, pourazowych oraz po zabiegowym gojeniu tkanek, niedowładach i porażeniach, zapaleniach stawów i tkanek miękkich okołostawowych, nerwobólach, zaburzeniach krążenia obwodowego czy też obrzękach. Bardzo istotnym aspektem, który podkreśla Plaskiewicz i wsp. (2015), jest fakt, że pole magnetyczne przenika bez ograniczeń przez okrycie (sierść) oraz opatrunek gipsowy. Z punktu widzenia fizjoterapeuty zwierząt istotne znaczenie ma fakt, że sto-sując tę metodę, terapeuta nie musi mieć bezpośredniego kontaktu ze zwierzęciem, co ma istotne znaczenie w przypadku pacjentów agresywnych oraz nieufnych. Magnetoterapia jest metodą nietermiczną, a co za tym idzie – można ją stosować zarówno w okresie ostrym procesu chorobowego, jak i bezpośrednio po zabiegach operacyjnych (Wnuk-Gnich, 2019a). Co więcej, jest jedną z niewielu metod, które można stosować u pacjentów w czasie rozwoju i wzrostu (Marczak, 2014). Odgrywa znaczącą rolę w regeneracji powysiłkowej psów sportowych. Ze względu na swoje właściwości regeneracyjne sprawdza się w przebiegu różnych chorób neurologicznych, których objawami są niedowłady, a także porażenia kończyn. Ułatwia gojenie się ran i przywraca tkankom prawidłowe funkcjonowanie (Bauer i Wiecheć, 2012; Kizerwetter, 2014).

Jest jedną z pierwszych metod stosowanych w przypadku opóźnionego zrostu kostnego (Wnuk –Gnich, 2019a) (fot. 2.). Wśród przeciwwskazań wymienia się: choroby nowotworowe, ciążę, implanty elektroniczne, rozrusznik serca, okres naświetlań promieniowaniem jonizującym/ okres badań radiologicznych, czynną gruźlicę, ciężkie choroby pochodzenia bakteryjnego, wirusowego, grzybiczego, ciężkie choroby serca i układu krążenia, stosowanie pompy insulinowej lub aparatu słuchowego oraz padaczkę (Bauer i Wiecheć, 2012; Kizerwetter, 2014; Kościelski, 2014; Wnuk-Gnich 2019a; Mikołajewska, 2020). Kolejną metodą są ultradźwięki terapeutyczne (sonoterapia). Jak podkreślają Ito i wsp. (2020), działanie ultradźwięków nie ogranicza się tylko do wpływu miejscowego, lecz także obejmuje cały organizm, bazując na zmianach miejscowych i ogólnych. Jak wynika z badań Della Rocca (2009), terapia ultradźwiękami zwiększa rozciągliwość tkanki łącznej, rozbija zwłóknienia, zrosty i zwapnienia w tkankach miękkich, usprawnia krążenie, działa przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie, a także przyspiesza gojenie ran. Głównie stosuje się ją w leczeniu chorób dotyczących dysfunkcji stawów i struktur okołostawowych, takich jak: wylew krwi do stawu, sztywność, przykurcz …

Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 38/2021!