Mykoplazmy w rozrodzie psów, czyli mała wielka niewiadoma

Mykoplazmy to mikroorganizmy z rodziny Mycoplasmataceae. Choć po raz pierwszy zostały opisane u psów w latach 30. ubiegłego wieku, to nadal dane dotyczące ich występowania i wpływu na zdrowie psów są znikome, a wyniki nielicznych badań nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawić aktualny stan wiedzy na temat tych niewielkich drobnoustrojów oraz ich ewentualnego wpływu na rozród i hodowlę psów. 

Tekst: dr n. wet. Natalia Sowińska

specjalista rozrodu zwierząt i specjalista chorób zwierząt nieudomowionych,
członek Europejskiego Towarzystwa Weterynaryjnego Rozrodu Małych Zwierząt (EVSSAR)

Uniwersyteckie Centrum Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Adiunkt w Pracowni Rozrodu Zwierząt, Wydziału Medycyny Weterynaryjnej
i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

natalia.sowinska@up.poznan.pl

Wstęp

Mykoplazmy należą do najmniejszych drobnoustrojów spośród wszystkich bakterii. Ich wielkość wynosi od 0,3 do 0,8 µm długości (dla porównania pałeczka okrężnicy, czyli Escherichia coli, mierzy około 2 μm). Cechą charakterystyczną mykoplazmy jest brak ściany komórkowej. Bakterie z rodzaju Mycoplasma występują zarówno u ludzi, jak i wielu gatunków zwierząt. Uważa się, że u psów mykoplazmy należą do tzw. bakterii warunkowo chorobotwórczych, czyli mikroorganizmów, które stanowią składnik naturalnej mikroflory, ale w stanach zaburzenia równowagi flory bakteryjnej lub obniżenia odporności organizmu mogą doprowadzić do rozwoju procesu chorobowego.

Kolonizacja różnych narządów

Mykoplazmy zazwyczaj kolonizują powierzchnię błon śluzowych układu oddechowego i dróg moczowych różnych gatunków zwierząt. U psów bakterie z rodzaju Mycoplasma mogą występować w drogach oddechowych, układzie rozrodczym oraz jelitach. Istnieje także gatunek mykoplazm występujących we krwi psa. Jest to Mycoplasma haemocanis, która bytuje na powierzchni krwinek czerwonych, jej obecność jest zawsze niepokojąca, może wywołać anemię, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do śmierci zwierzęcia. 

Psy swój pierwszy kontakt z mykoplazmami mają podczas przechodzenia przez kanał rodny w czasie porodu. Wtedy też dochodzi do kolonizacji mykoplazm w organizmie szczenięcia, głównie w górnych drogach oddechowych, czyli jamie nosowej oraz gardle. Badania prowadzone w latach 80. i 90. ubiegłego wieku wykazały, że mykoplazmy występują w górnych drogach oddechowych wszystkich psów, a ponadto także w tchawicy i płucach u 20 do 25% zdrowych psów. Jednocześnie wykazano, że mykoplazmy mogą być bezpośrednią przyczyną infekcji układu oddechowego. Mykoplazmy stanowią także stały składnik prawidłowej flory jelitowej psów. 

Mykoplazmy w rozrodzie

Wyniki badań dotyczących roli bakterii z rodzaju Mycoplasma w rozrodzie są niejednoznaczne. Gatunkami, które najczęściej występują w drogach rodnych i moczowych psów, są Mycoplasma canis oraz Ureaplasma canigenitalium. Uważa się, że infekcje wywołane przez mykoplazmy mogą być przyczyną niepłodności lub spadku płodności u suk, zapaleń pochwy, obumierania i resorpcji płodów oraz poronień. Ponadto zakażenia mykoplazmą mogą wywoływać zapalenia dróg moczowych objawiające się bolesnością podczas oddawania moczu oraz nietrzymaniem moczu. U samców mykoplazmy mogą powodować procesy zapalne w obrębie prącia, jąder i najądrzy. Zanim przejdziemy do dalszej części artykułu dotyczącej wyników badań z udziałem mykoplazm, należy przypomnieć, że pochwa (podobnie jak inne naturalne jamy ciała mające kontakt z otoczeniem, takie jak jama ustna) nie jest środowiskiem jałowym. Oznacza to, że występuje w niej naturalna flora bakteryjna, której skład jest często osobniczo zmienny. Zagadnienia związane z florą bakteryjną pochwy u suk zostały szczegółowo opisane w artykule pt. „Mikrobiota pochwy u suk oraz probiotyki w walce z chorobami układu moczowo-płciowego u suk” opublikowanym w nr 6–7/2020 „Psa Rasowego”. 

Jeśli chodzi o mykoplazmy, to szacuje się, że bakterie te są elementem mikroflory pochwy 40% do 88% psów w zależności od badanej populacji. Szczegółowe badania wykazały, że występują one zarówno u psów chorych, jak i tych niewykazujących żadnych nieprawidłowości związanych z układem rozrodczym. Dla przykładu w dużych badaniach prowadzonych przez zespół dr Doig z Kanady, w których przebadano 136 samców i 75 samic, wykazano, że mykoplazmy występują u ponad 60% psów zarówno w grupie zwierząt chorych, jak i zdrowych. Polskie badania przeprowadzone w 2008 r. przez zespół prof. Janowskiego z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w ­Olsztynie wykazały, że spo….

Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 33/2021!