BORDER COLLIE

Psy do pasienia owiec zawędrowały na Wyspy Brytyjskie z Celtami, zasiedlającymi je od VIII wieku p.n.e., powszechnie nazywanymi wówczas Brytonami. Nie zajmowali się oni uprawą roli, ale hodowlą i myślistwem. Gdy Brytania podbita została przez Rzymian, hodowla owiec i handel wełną stały się ważnymi gałęziami gospodarki, co potrwać miało aż do XIX w. 

Autor Mirosław Redlicki międzynarodowy sędzia kynologiczny

Wykorzystywane do wypasu owiec psy znane były pod nazwami „ramthunds”, później już pod angielską „forest dogges”. Dlaczego „forest” („leśne”)? Ano dlatego, że owce wypasano w lasach, co regulowane było przez wprowadzane od czasów średniowiecznych ustawy, spisane ostatecznie w roku 1598. Artykuł 32 mówi o tym, „jakie psy czlowiek może trzymać w lasach” i czytamy w nim, że „mogą to być ramthundy, zwane też psami owczarskimi, potrzebne dla wypasania owiec i bydła”. Psy takie pracowały szeroko i cicho, w sposób, który przypominał polowanie, brakowało w nim tylko ostatniego etapu – zabicia zwierzyny.

Wyrąbywane w lasach pastwiska początkowo stanowiły własność wspólną, jednak w Anglii, skutkiem wprowadzanych grodzeń (regulowanych szeregiem Enclosure Acts), przechodziły w ręce właścicieli ziemskich. Na ogrodzonych pastwiskach pracujące „szeroko” psy owczarskie przestały być tak potrzebne, zastąpiły je psy zaganiające, pędzące owce na targi. Inna była sytuacja w Szkocji, gdzie wysoko położonych, rozległych pastwisk nikt nie grodził, i tam psy owczarskie zachowały się w największej liczbie, dając początek dzisiejszym collie i border collie. Do dzisiaj jednak przetrwały na Wyspach Brytyjskich pracujące, podobne w typie do borderów psy, jak choćby welsh collies, fox collies i irish collies. Te ostatnie miały kiedyś istotny wpływ na kształtowanie się psów owczarskich – w średniowieczu przywozili je razem z owcami irlandzcy mnisi, zakładający w Szkocji swe klasztory. Co do tych pierwszych, to często są one potomkami psów ze Szkocji, które urodziły się w Walii…

Jak powstała rasa?

Dzisiejsze border collie powstały z tej samej populacji psów owczarskich, z których wcześniej wyselekcjonowano wystawowe collie. Selekcją „pracujących owczarków” zajęto się dopiero, gdy upowszechniły się próby pracy i zawody psów owczarskich, a więc w końcu XIX w. Pierwszy znany konkurs miał miejsce w Bala, w Walii, w 1870 r., a zwycięzcą został uczestnik ze Szkocji.

Wtedy to zwrócono uwagę na psy z pogranicza angielsko-szkockiego. Pracowały one „okiem”, nie rozpędzały ani nie kaleczyły owiec i reagowały na komendy wizualne, podawane ręką i na gwizdek. Wcześniej po amatorsku organizowane próby stały się na przełomie wieków dużymi imprezami, połączonymi z aukcjami owiec i psów, i gromadzącymi tłumy widzów. Słynnym zwycięzcą z tych lat był urodzony w 1893 r. Hemp, znany też jako Old Hemp, wyhodowany przez Adama Telfera z Northumberland, założyciel linii, prowadzącej do współczesnych border collie. Selekcja na konkursowy styl utrwaliła charakterystyczne dla pracy borderów cechy: brak szczekania, oko i …

Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 15/2017!