AAI, czyli dogoterapia bez tajemnic
Zajęcia z udziałem psów, potocznie zwane dogoterapią, obejmują swoim zasięgiem coraz więcej placówek i pacjentów. Profesjonalna nazwa używana w literaturze i opracowaniach naukowych to „interwencje z udziałem zwierząt” (psów), „animal-assisted intervention” lub „dog assisted intervention”.
Psy mogą wspierać terapię (AAT – animal assisted therapy), edukację (AAE – Animal Assisted Education) lub aktywność (AAA – Animal Assisted Activity). Każdy z tych rodzajów ma swoje wytyczne i wymagania, jednak łączy je jedno – wyszkolony i przygotowany pies oraz przewodnik, który posiada wiedzę i umiejętności do pracy z psem i pacjentem.
Tekst: Magdalena Nawarecka, Stowarzyszenie Zwierzęta Ludziom
Jakie psy mogą pracować?
Pies pracujący w AAI powinien mieć odpowiednie predyspozycje. Jest to praca wymagająca, a jednocześnie dość odległa od tego, do czego większość psów została wyhodowana. Od psa wchodzącego do placówki oczekujemy, że chętnie przywita się z pacjentami, nawiąże z nimi relacje i będzie chętnie pracował. Jednocześnie nie przestraszy się otoczenia, nie zrobią na nim wrażenia schody, śliskie powierzchnie czy dziwne obiekty. Zdarza się, że w placówce jest pogłos, intensywny zapach czy nietypowy dźwięk. To, jak pies zareaguje, nie zależy tylko od jego wyszkolenia – jest to element jego osobowości. Lękowość, socjalność, pewność siebie – każdy pies (i człowiek!) rodzi się z pewnymi predyspozycjami. Można psa wspierać w jego rozwoju i uczyć potrzebnych nam umiejętności. Aby to robić, trzeba wiedzieć, jaki jest punkt startowy – osobowość psa – i z czym będziemy się mierzyć.
Zanim pies wejdzie do pracy, przewodnik powinien zadbać o niezbędne minimum.
1. Sprawdzić osobowość psa.
2. Przygotować psa do pracy (nauczyć go odpowiednich umiejętności).
3. Zadbać o własną edukację w obszarze, w którym chce pracować.
Obecnie w Polsce nie ma jednego obowiązującego schematu testowania psów, nie ma też wymagań egzaminacyjnych. Na świecie powstaje jednak coraz więcej opracowań naukowych oraz tych opartych na dobrych praktykach, które pozwalają pracować profesjonalnie i z zachowaniem dobrostanu zwierząt.
PADA: Personality Assessment for Dogs in AAI
W 2020 roku został opublikowany protokół testowania psów PADA (Personality Assessment for Dogs in AAI) opracowany przez partnerstwo z trzech państw: Polski, Norwegii i Węgier. Liderem partnerstwa była polska organizacja Stowarzyszenie Zwierzęta Ludziom wspierana przez Dyrebar Omsorg (Norwegia) oraz Eötvös Loránd University – Wydział Etologii. Część badawcza projektu była nadzorowana przez profesora Ádáma Miklósiego, który wraz z zespołem czuwał nad jakością opracowywanego testu. Warto wspomnieć, że Ádám Miklósi jest najbardziej rozpoznawalnym naukowcem – badaczem psiej osobowości. Jego książki naukowe oraz badania pozwalają nam lepiej zrozumieć psy, ich sposób myślenia, psychikę i współpracę z człowiekiem. Partnerstwo pracujące nad testem łączyło więc w sobie długoletnią praktykę dogoterapeutów i naukowe podejście pracowników naukowych, dzięki czemu stworzone narzędzie pozwala efektywnie testować psy i dopasowywać je do wymagającej pracy, jaką jest AAI (dogoterapia).
PADA jest pierwszym naukowo opracowanym narzędziem, które pomaga wybrać odpowiednie psy do pracy w AAI. PADA pozwala też – w sposób obiektywny – wskazać psy, które nie powinny pracować w tym obszarze, ponieważ będzie to dla nich zbyt obciążające.
Wybór odpowiedniego psa do AAI jest kluczowy z dwóch powodów:
1. Dbałość o dobrostan zwierzęcia – jeżeli pies jest niepewny siebie i źle się czuje w nowym otoczeniu, a dodatkowo nie lubi spotykać nowych osób, będzie doświadczał stresu za każdym razem podczas odwiedzin w placówce. Taki pies nawet po bardzo dobrym szkoleniu i socjalizacji będzie miał trudności ze wspieraniem klientów tak, jak oni tego potrzebują. Długotrwała praca w stresującym otoczeniu odbija się też niekorzystnie na zdrowiu psa i jego codziennym funkcjonowaniu.
2. Dbałość o jakość zajęć – pies, który niechętnie wchodzi w kontakt z ludźmi lub jest zestresowany (dyszy, ciągnie na smyczy, skacze lub ucieka w apatię i wycofuje się z aktywności) nie jest dobrym partnerem w pracy. Jego emocje udzielają się też pacjentom, utrudniają im skupienie się na zadaniach i nie wspierają procesu terapii. W skrajnych przypadkach pies może być też agresywny wobec pacjentów, jeśli jego granice zostaną…
Pełną treść artykułu znajdziesz w numerze Pies Rasowy 45/2023!
