Podstawy stomatologii psów – profilaktyka
Autor dr n wet. Joanna Zarzyńska
Szczenięta rodzą się bezzębne. Zęby mleczne (28) zaczynają się pojawiać u 3–4-tygodniowych osobników – już na tym etapie hodowcy zaczynają kontrolować zgryz i liczbę zębów, zwracając uwagę na nieprawidłowości – wady wykluczające z hodowli. Wymiana na zęby stałe (42 u psów) zaczyna się około 16. tygodnia życia i powinna się zakończyć w 6.–7. miesiącu.
Wielu nabywców, zwłaszcza psów z potencjałem wystawowym/hodowlanym, woli kupić zwierzę po wymianie zębów, żeby uniknąć przykrych niespodzianek (wady zgryzu, brak zębów stałych). W celu sprawdzenia, czy zawiązki zębów są obecne, należy wykonać RTG. Trzeba pamiętać, że wszelkie zaburzenia wyrzynania zębów, nieprawidłowości ustawienia zębów i wady zgryzu sprzyjają także problemom z utrzymaniem higieny jamy ustnej i powstawaniu płytki nazębnej. Szczególną predylekcję do schorzeń okolicy przyzębia można odnotować u psów ras miniaturowych, których szczęki są krótkie, często obserwuje się przetrwałe zęby mleczne (np. chihuahua, Yorkshire terier, shih-tzu, chiński grzywacz). Przedstawiciele ras o wąskich głowach i długich trzewioczaszkach są natomiast narażeni na problemy ze zbyt szybko wyrastającymi kłami, często ustawionymi pionowo, raniącymi dziąsła i podniebienie. Wąska żuchwa to też ryzyko, że nie będzie dostatecznej ilości miejsca dla zębów.
Coraz powszechniej zwraca się uwagę na problemy z higieną jamy ustnej u psów – schorzenia przyzębia (w różnym stopniu zaawansowania) dotyczą właściwie 85% populacji dorosłych psów. Nie można zapominać, że nie jest to problem jedynie estetyczny (przysłowiowy przykry zapach z pyska), ale może on także negatywnie wpływać na stan zdrowia całego organizmu (infekcje wtórne – nawracające stany zapalne gardła i górnych dróg oddechowych czy niewydolność narządów wewnętrznych – serca, wątroby, nerek). Samego zapachu również nie można bagatelizować – może on być sygnałem chorób systemowych.
Do czynników predylekcyjnych sprzyjających powstawaniu problemów zaliczamy: wady zgryzu, rodzaj żywienia (np. duża ilość pokarmów miękkich), słabą kondycję organizmu (zwierzęta żyjące w złych warunkach często prezentują bardzo zły stan uzębienia), a także brak regularnych zabiegów profilaktycznych (np. mycia zębów). Mogą one powodować wystąpienie płytki nazębnej, kamienia, zapalenia przyzębia i dziąseł, wyczuwalnego przykrego zapachu z pyska czy trudności z przyjmowaniem i rozgryzaniem pokarmu. Długotrwałe zaniedbania mogą też prowadzić do wczesnego wypadania zębów.
Każdy z nas kojarzy hasła „płytka nazębna”, „kamień nazębny” – z czym właściwie mamy do czynienia? Na pierwszym etapie tworzenia się miękkiej płytki nazębnej wyróżniamy konglomerat glikoprotein (pochodzących ze śliny, złuszczonych komórek błony śluzowej oraz pokarmu) oraz bakterii. Z jamy ustnej można wyizolować ponad 350 różnych szczepów bakteryjnych, w tworzeniu płytki biorą udział głównie bakterie z rodzaju Streptococcus i Actinomyces. Jeden miligram płytki nazębnej może zawierać 106 bakterii. Glikoproteiny osadzające się na zębach sprzyjają przyleganiu bakterii. Kolejnym etapem jest mineralizacja płytki solami wapnia i tworzenie się kamienia nazębnego. Z reguły dojrzały kamień nazębny składa się w 80% ze zmineralizowanego hydroksyapatytu, na nim osadzają się bakterie. Ślina niektórych osobników jest bogata w związki mineralne, m.in. w wapń, który ma tendencję do osadzania się na zębach (mineralizacja płytki nazębnej). Wapń obecny jest również w wydzielinie dziąseł oraz w złuszczonych komórkach błony śluzowej. Co ciekawe, biofilm bakteryjny (cienka warstwa z bakterii i ich metabolitów) na powierzchni zębów powstaje już w sześć godzin po ich oczyszczeniu, a kamień nazębny może się wytworzyć w ciągu miesiąca. Bakterie z osadu nazębnego oraz ich metabolity czy toksyny mogą być połykane i dostawać się dalej do organizmu, powodować wyżej wspomniane obciążania narządów wewnętrznych (np. przewlekłe choroby serca, niewydolność nerek, mikroropnie wątroby, posocznicę).
U psów kamień odkłada się początkowo na wysokości szyjki zębów, na powierzchni policzkowej. Skutkuje to dość szybkim rozchwianiem…
Jeśli chcesz przeczytać artykuł zamów magazyn 19/2018 już dziś!
